Proje ile ilgili linkler:

• Ergodik Edebiyat (Ergodic Litareture): https://en.wikipedia.org/wiki/Ergodic_literature 

• Ergodik kuramı: https://tr.wikipedia.org/wiki/Ergodik_kuram%C4%B1

• Makale: Ergodik Edebiyat Ve Tasarımda Aktif Katılımlı Ergodik Yaklaşımlar. by Begüm Eken. Linki:  https://www.academia.edu/104371538/Ergodik_Edebiyat_Ve_Tasar%C4%B1mda_Aktif_Kat%C4%B1l%C4%B1ml%C4%B1_Ergodik_Yakla%C5%9F%C4%B1mlar 

• Ergodik Edebiyat: Yeni Bir Okuma Yöntemi mi? Hâlihazırdaki Yöntemlerin Yeni Adı mı? Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 20, 328 - 349, 15.10.2022, Hayrunisa TOPÇU Linki: https://doi.org/10.20304/humanitas.1143011

• Paskalya Adasının Esrarı: https://mega.nz/file/QSpC2YzD#eyvDhw3iMa-dldkhONp_CEV6RBd40QYAiNdRKhBjS04

• Maceranı Kendin Seç blog yazısı: https://medium.com/kendi-macerani-kendin-sec

Ergodik Edebiyat Kitap, Film örnekleri

• Netflix Çizmeli Kedi maceraları Filmi

• Black Mirror Bandersnatch Filmi

• Hikaye Anlatma Sanatı - Ashley Ramsden & Sue Hollingsworth

• Yapraklar Evi - Mark Z. Danielewski

• Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu - Italo Calvino

• Masal içinde Masal - Gianni Rodari

• Maceranı Sen Seç - 1 Oyun Labirenti - Ivan Babiano Nieto

• Maceranı Sen Seç - 2 Kozmik Tılsım - Ivan Babiano Nieto

• Maceranı Sen Seç - 3 Hazine Avcıları - Ivan Babiano Nieto

• Maceranı Sen Seç - 4 Zamanda Kaybolanlar - Ivan Babiano Nieto

• Maceranı Sen Seç - 5 Korsan Adası - Ivan Babiano Nieto

• Maceranı Sen Seç - 6 Vampir Kampı - Victor Conde

• Maceranı Sen Seç - 7 Hayaletli Şato - Victor Conde

• Maceranı Sen Seç - 8 Canavar İni - J. Angel Muriel Conzales

• Maceranı Sen Seç - 9 Yer Altındaki Sır - Javi Araguz

Ergodik Edebiyat Hakkında

Ergodik Edebiyat;

• Okuyucunun ilerlemesi için aktif olarak katılması,oynaması gereken metinler.

• Okuyucunun,  bir  “patika”(hodos)  boyunca  “çalışmasını”  (ergon)  gerektirir 

Etkileşimli (İnteraktif) Kurgu

• Anlatıcı/Yazar ile Okur/Dinleyici/İzleyici arasında büyük oranda matbaa ve ardından radyo-tv ile kopuklaşmış bağın yeniden kurulması

Hipermetin (Hyper Text)

• Hiper – üstünde, ötesinde veya dışında sözcüğünden  türemiştir. Kendi dışında ve ötesinde bağlantılar ağı sunan metin. 

• Doğrusal olmayan okuyucu pratiklerini gerekli kılar. Orijinal metinden bağlantılar açılarak yeni metinlere ulaşmak

Sibermetin (Cybertext)

• Cyber- Kontrol etme- yönlendirme

• Bir anlatı metni fikrini, okuyucunun keşif yapabileceği, kaybolabileceği, gizli yollar bulacağı, etrafta oynayıp kuralları takip edebileceği ve böyle devam eden bir labirent, bir oyun, veya hayali bir dünya 

Bir masalın iskeletini okuduğumuzda masaldaki tüm olayları sırayla görürüz. Kısa ve özdür. Bu korunması gereken yapıdır. Hem masalda neyi bozmamamız gerektiğini gösterir hem de masalı unutmamamızı sağlar. Masalın iskeletini çıkarmak için farklı teknikler vardır. 2 tanesini paylaşıyorum:

7-3-1 Tekniği

Masalı 7 cümlede yazmak

Masalı 3 cümlede yazmak 

Masalı 1 cümlede yazmak 

(Bu teknik daha çok sol beyne hitap eder.)

Hikâye Tablosu Tekniği

A4 kağıdı 9 ya da 12 kareye bölünür (Masalınız uzunsa 12 kareyi tercih edebilirsiniz.)

Bu karelerin her birine masaldaki ana olayları sırayla çizeriz. Resimlerimiz asla ve asla profesyonel olmak zorunda değil. İçimizden geldiği gibi resim yapabiliriz. Hatta her ne kadar içimizdeki çocukla temas edebilirsek süreçten o kadar çok zevk alırız. Resimleme bitip kağıda baktığımızda masalımızın tamamı gözlerimizin önünde canlanıyor olacak. 

(Bu teknik daha çok sağ beyne hitap eder.)

NOT: Aynı masal için her iki tekniği de kullanabilirsiniz. Resimleme tekniğine öncelik verip çocuk yanınızı harekete geçirmek yaratıcılığınızın tetiklenmesi açısından daha iyi bir seçim olabilir. Çünkü bir sonraki aşama: ETLENDİRME. 

Etlendirme / Süsleme

Masalınızın iskeleti artık elinizde. Artık sıra sözcükler, duyular ve duygularla iskelete ruh üflemeye geldi. Bu kısım tamamen yaratıcılığınıza kalmış. Masal mekanınızı, kahramanlarınızı özgürce işleyebilirsiniz.

Bu aşamada masal sizin kalbinizden yeniden ve yeniden doğuyor. Bu noktada eylem ve betimleme arasında denge kurmaya dikkat edilmeli ki çocuk masalın içinde merakla kalmaya devam etsin. Yazarken cümlelerin kısa olmasına da özen gösterilebilir. Çünkü masallar online bir platformda yayımlanacak ve çocuğun dikkatinin dağılmaması açısından önemli bir nokta olabilir.

• Netflix Çizmeli Kedi maceraları

• Black Mirror Bandersnatch

• Paskalya Adasının Esrarı: https://mega.nz/file/QSpC2YzD#eyvDhw3iMa-dldkhONp_CEV6RBd40QYAiNdRKhBjS04

• https://medium.com/kendi-macerani-kendin-sec

• Şahane Hatalar:  https://disk.yandex.ru/i/BeZdASc7uMNe2Q

• Hikaye Anlatma Sanatı Kitabı, Ashley Ramsden & Sue Hollingsworth

Olağanüstü kahramanların başlarından geçen olağanüstü olayların yer ve zaman belirtilmeden anlatıldığı edebiyat türüne "masal" denir. Halk dilinde anlatılarak oluşan sözlü edebiyat ürünüdür. Masallar bir yazar tarafından sonradan yazıya geçirilir. Masallar nesir, nazım karışık olabilir. Her ulusun kendine özgü masalları vardır. Toplumlar birbirlerinden ne kadar ayrıksı olursa olsun, masallarındaki benzerlikler hemen göze çarpar. Masalın dokusundaki olayların gidişi aynı olmakla birlikte, bazen nesnelerdeki değişim doğaldır. Masallar genellikle bir tekerleme ile başlar ve tekerleme ile biter. Masallar, çoğu zaman erkek egemen düşünceyi yansıtmıştır. Kadın, kazanılması gereken bir ödül olarak sunulmuştur. Masallar, merak duygusunu en fazla uyaran yazı türlerinden biridir.

Konu: Masallarda her insanı ilgilendiren evrensel değerler ve konular anlatılır. Özellikle çocuklara doğruluk, dürüstlük, iyilik, güzellik, ahlaklı olmak, erdemli olmak, yardımseverlik gibi duygular verilmek istenir. Ayrıca çevredeki kişilerin, olayların ve yöneticilerin eleştirileri de yapılır. Haksızlıklara karşı halkın ve halk içinde bir önderin direnmesi ve sonuçta mutlaka üstün gelmesi işlenir.

Olay: Masallar olay eksenli bir edebiyat türüdür. Tamamen hayal ürünü olan bu olaylar, olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda “olamaz” diye bir şey yoktur. Her şey olabilir ve bunlar konu olarak işlenir.

Yer: Masalda belirli bir yer, çevre yoktur. Hayalî bir yer, çevre söz konusudur. Bunlar da genellikle "Kafdağının arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi" gibi hayalî yerlerdir.

Zaman: Masalda zaman da belirsizdir. Geçmişte bir zamandan söz edilir; ama aslında bu hayalî bir zamandır. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır. Bu yönüyle de hikâyeden ayrılır. "Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellal iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken…" gibi tekerlemeler aslında zamanın belirsizliğini ve olayın hayalî olduğunu da açıklar.

Kişi: Masal kahramanları olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda "peri, dev, cüce, cadı, gulyabani, şahmeran, Zümrüdüanka" gibi hayalî kahramanlar karşımıza çıkabilir. Masalda, gerçek hayatta rastlanamayacak kişiler de bulunabilir. Kişiler ya iyidir ya da kötüdür. İyiler hep iyilik yapar, kötüler de hep kötülük yapar. İyiler masalın sonunda mutlaka kazanır, kötüler de her zaman kaybeder.

Amaç: Masalda eğiticilik esastır. Aslında yerin, kişilerin ve zamanın hayalî olması da bundandır. Kimse rencide edilmeden insanlara ders verilir. Herkes masalın sonunda verilen dersten kendisine düşen payı alır. Masallarda kötülükler eleştirilerek okurun ve dinleyenin bu kötüler gibi olmaması istenir. İyiler ve iyilikler de yüceltilir ki okur veya dinleyici iyi olsun ve iyilik yapsın.

Masalların günümüzde yalnız edebiyatçıların ilgi odağı olmadığı; sosyoloji, psikoloji, antropoloji, çocuk gelişimi, eğitimbilim gibi bilimsel disiplinlerin de ilgi odağında yer aldığı bilinmektedir.

• Masallarda her insanı ilgilendiren evrensel değerler ve konular anlatılır. Ayrıca çevredeki kişilerin, olayların ve yöneticilerin eleştirileri de yapılır. Haksızlıklara karşı halkın ve halk içinde bir önderin direnmesi ve sonuçta mutlaka üstün gelmesi işlenir.

• Olağanüstü konular vardır.

• Kahramanlar gerçeküstü özelliklere sahip olabilir.

• Yer ve zaman belirsizdir. “Kafdağı’nın arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi” gibi hayalî yerlerdir.

• Geçmişte bir zamandan söz edilir; ama aslında bu hayalî bir zamandır. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır. Bu yönüyle de hikâyeden ayrılır. “Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellâl iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken gibi tekerlemeler aslında zamanın belirsizliğini ve olayın hayalî olduğunu da açıklar.

• Her masaldan bir öğüt, bir ders çıkarılabilir. Masalda eğiticilik esastır. Aslında yerin, kişilerin ve zamanın hayalî olması da bundandır. Kimse rencide edilmeden insanlara ders verilir. Herkes masalın sonunda verilen dersten kendisine düşen payı alır. Masallarda kötülükler eleştirilerek okurun ve dinleyenin bu kötüler gibi olmaması istenir. İyiler ve iyilikler de yüceltilir ki okur veya dinleyici iyi olsun ve iyilik yapsın. Bu yüzden özellikle eğitimde masallardan yararlanılır.

• Masallar kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar.

• Masallarda olağanüstü varlıklar (cin, peri, melek) bulunabilir.

• Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle biter.

• Masallar genellikle mutlu sonla biter.

• Niteliği ne olursa olsun her şeyiyle hayal ürünüdürler. Masallar olay eksenli bir edebiyat türüdür. Tamamen hayal ürünü olan bu olaylar, olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda “olamaz” diye bir şey yoktur. Her şey olabilir ve bunlar konu olarak işlenir.

• Olaya dayalı sanatsal kurmaca metinlerdir.

• Yazılı ve sözlü edebiyat ürünüdür.

• Masalın finalinde her zaman iyiler kazanır.

• Masallar iyiyi ve kötüyü anlatarak, çocukların olaylardan ders çıkarmalarını amaçlar. Çocuklara doğruluk, dürüstlük, iyilik, güzellik, ahlâklı olmak, erdemli olmak, yardımseverlik gibi duygular verilmek istenir.

Masal Listesi

Charles Ludwidge Dodgson (Lewis Caroll)

• Alice Harikalar Diyarında

• Aynanın İçinden

Hans Christian Andersen Masalları

• Kurşun Asker

• Kibritçi Kız

• İmparatorun Yeni Giysileri

• Uçan Sandık

• Kardan Adam

• Domuz Çobanı

• Cennet Bahçesi

• İki Sevgili

• Karlar Kraliçesi

• Denizkızı

• Prenses ile Bezelye

• Gül Perisi

• Su Damlası

• Bülbül

• Kesinlikle Doğru

• Tılsım

• Çakmak

• Çirkin Ördek Yavrusu

• Kelebek

• Fabl Senden Bahsediyor

• Kötü Prens

• Takma Yaka

• Demlik

• Çoban Kızla Baca Temizleyicisi

• Yama İğnesi

• Üç Zıpzıpın Öyküsü

• Budala Hans

• Salyangoz ile Gül Ağacı

• Kocam Hep En Doğrusunu Yapar

• Ekmek Somunu Üstünde Yürüyen Kız

• Tüy Kalem ve Mürekkep Hokkası

• Mumlar

• Lord ve Leydinin Bahçıvanları

• Gerçek Horoz ile Rüzgârgülü Horozu

• Kapı Anahtarı

• Parmak kız

Grimm Masalları

• Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler

• Ormandaki Ev

• Külkedisi

• Su Perileri

• Rapunzel

• Altın Saçlı Şeytan

• Hansel ve Gretel

• Bremen Mızıkacıları

• Parmak Çocuk

• Uyuyan Güzel

• Fareli Köyün Kavalcısı

• Kurbağa Prens

• Kurt ve 7 Küçük Oğlak

• Kar Beyaz ile Kırmızı Gül

• Kırmızı Başlıklı Kız

• Çizmeli Kedi

Keloğlan Masalları

• Keloğlan ile Köse

• Keloğlan ile Kardeşi

• Açıl Sofram Açıl

• Keloğlan Hiç Alıyor

• Kedi, Köpek ve Yılanın Mükafatı

• Alicengiz Oyunu

• Keloğlan Ölüyü Diriltiyor

• Hamamcı ile Keloğlan

• Köse Değirmenci ile Keloğlan

• Bacadan Atılan Ölü

• Dev ile Keloğlan

• Keloğlan’ın Kargası

• Dev Anası ile Keloğlan

• Keloğlan ile Devler

• Keloğlan Sarimsaki Beyoğlu

• Topal Dev

Binbir Gece Masalları

• Alaaddin’in Sihirli Lambası

• Ali Baba ve Kırk Haramiler

• Denizci Simbat