Medya ve edebiyat arasındaki ilişki nasıl?

İlginç bir örnek: Esrarengiz Kasaba

Esrarengiz Kasaba, ebeveynleri tarafından yaz tatilini geçirmeleri için büyük amcaları Stan’in yaşadığı Oregon'a gönderilen ikiz kardeşler Dipper ve Mabel’ın başlarından geçen maceraları anlatıyor. Dipper’ın Oregon'daki gizemleri anlatan eski bir günlük bulmasıyla başlayan olaylar, Stan Amca'nın yanlışlıkla farklı bir boyuta gönderdiği kardeşini kurtarma çalışmaları ve bunun için dünyayı ele geçirmeye çalışan Bill Chipper ile girecekleri mücadelelerle devam ediyor. Çizgi dizinin merak unsurunu sürekli kullanmasının ve iyi bir mizah anlayışının ürünü olmasının yanı sıra içerdiği uzaylı araçları, bir tür kavanoza sıkıştırılmış boyut yırtığı, bu yırtığı yapıştırmak için aradıkları uzaylı yapıştırıcısı, Bill Chipper’in başka bir boyuttan getirdiği 88 suratlı canavar ve benzeri tuhaf dostlarıyla yarattığı tuhaflıklar kıyameti, hafıza siliciler, canlanan balmumu heykelleri gibi fantastik unsurlar Alex Hirsch’in hayal gücünün sınırları olmadığını bize gösteriyor.  

Görüleceği üzere “… çocuğun medya aracılığıyla hikaye ve hayali dünyalar konusunda, kalitesini beğenelim beğenmeyelim, hatırı sayılır birikimi olduğunu” (Ewers, Ersin Çetinbaş Çevirisi) kabul etmemiz gerek. Yukarıda bahsettiğimiz yaratıcılık düzeyi ile muhatap olmuş çocukları, gündelik hikayelerle kitaplara çekmek pek mümkün görünmüyor. Kahramanın hikayesinin çizginin üstüne taşınması, kendi benzerleri arasında bile sıradışı olması gerekiyor ki çocuk, henüz fiili olarak okuma mücadelesi verdiği bu dönemde, kitabı çekici bulabilsin. Çizgi film ve dijital oyunlarda sıkça başvurulan bilimkurgu ve fantastik unsurlardan faydalanmak iyi bir başlangıç olabilir.

“Günümüz popüler çocuk romanları dediğimizde, özellikle fantastik kurgulu romanlar ön plana çıkmaktadır… Tüm dünyada bu kitapların en çok satan kitaplar arasında olması, içinde yaşanılan sosyolojik gerçekliğin bir yansımasıdır.” (Necdet Neydim)

Dünyada yaşanan savaş, terör, salgın hastalık, deprem, çevre felaketleri, ekonomik kriz, teknoloji istilası gibi trajediler insanları yeni dünyalar keşfetmeye itiyor. Masalların yeniden popüler hale gelmesi ve fantastik edebiyatın ve bilimkurgunun yükselişi de, gerçeküstü düzlemde geçen kurgulara duyulan sempatinin en önemli göstergesi. Çocuklar için de durum farklı değil. 

“Sanal bir dünya ile çok fazla karşılaşılan ve bu dünya içinde her türlü olumlu olumsuz bilgiye görsel ve işitsel olarak ulaşabilen çocuk, kendi gerçekliği içinde korkulara da sahip olmaktadır. Günümüz çocuğunun en önemli sorunlarından olan yalnızlık, yarışma zorunluluğu onu, kendi dünyasında tek başınalığa ve çaresizliği itmekte, bu durumda kendisine sunulan fantastik dünyanın kahramanlarıyla özdeşleşme yolunu seçmektedir… Fantastik, bir yönüyle çocuğun kendi sorunlarıyla gerçeküstü bir düzlemde karşılaşmasını sağlamakta ve ruhsal rehabilitasyon işlevini de yerine getirmektedir. Bu yönüyle olumlu bir işlev yüklenen fantastik edebiyat ürünleri, gerçek anlamda edebî/estetik değer taşıyan ürünler, çocuğun kendisini keşfetmesini ve yaşamla iletişim sağlama işlevini yerine getirirken, onun okuma zevkine de katkı sağlamaktadırlar.”(Necdet Neydim)

FANTASTİK EDEBİYAT VE GERÇEKLİK

Üstelik fantastik edebiyatın dünya gerçekliğini anlatmakta en elverişli yollardan biri olduğu açıktır. Karanlıkla aydınlığın ebedi mücadelesini çocuğa aktarmakta kullanabileceğimiz fantastik kurgular; gerçeklerle hayaller arasında kolayca geçiş yapabilen çocuğa, ışığın altında kalabilme, aydınlık yarınlar için mücadele edebilme gücünü de verecektir. Şu anda içinde yaşadığımız dünyanın birilerinin geçmişte kurduğu hayallerin ürünü olduğunu düşündüğümüzde, bugünün çocuklarının kuracağı hayallerin önemini ve yukarıda yer alan açıklamalardan da yola çıkarak fantastik edebiyatın ve bilimkurgunun önemini kavrarız. 

Eğer dünyaya çocuk gözüyle bakabilmek istiyorsak, onların adımlarını izlememiz gerektiğini aklımızdan çıkarmamamız gerekiyor. Bu yüzden çocuklarca sevilen çizgi diziler ve dijital oyunları takip etmek, günümüz gerçekliğine kafa tutmak yerine; “çocuklar nelerden hoşlanıyor?” sorusunu sormak, edebiyatta da günümüz çocuklarının ilgisini yakalayabilmenin ilk anahtarıdır. 

Açık Kürsü'de yayımlanan içerikler, doğrudan yazarın kendi sorumluluğundadır.

Eksi 18 Edebiyat Topluluğu'nun görüşlerini yansıtmayabilir.