Ergodik Masallar
Bu proje, topluluk katılımcılarımız içindir.
Topluluk katılımcılarımızdan sevgili Burçak Temel ve Uğraş Demir'in rehberliği ve U-Stroy iş birliği ile yeni bir proje başlıyor: Ergodik Masallar. Projenin ayrıntılarına aşağıdaki bilgilerden ulaşabilirsiniz.
Yayımlanan Ergodik Masallar
Ergodik Masallar Proje Buluşmaları
Buluşmanın amacı:
uStory Aplikasyonunda yayınlanan eserlerimizi, her buluşmada bir tane seçerek istatistikleri ile birlikte incelemek,
Daha iyi nasıl yazabiliriz,
Yaratıcı sonlar bulmak,
Okuyucunun ilgisini daha çok hangi bölümler çekmiş neden? sorunlarına cevap arayacağız.
Aynı zamanda yazma sürecinde yaşadığımız deneyimleri de birbirimize aktarıp, bu süreci daha kolay hale nasıl getirebiliriz? sorusu etrafında da dolanacağız.
Her buluşmanın öncesinde hangi eser incelenecekse; o eserin okunarak ve incelenerek buluşmaya gelinmesini rica ediyoruz.
Bir ricamız da; tabii ki yazarı incitmeden, yazardan bağısız incelemeler yapacağız, unutmayalım!
Buluşma tarihleri ve incelenecek eser listesi:
Buluşma; 1 Aralık - Külkedisi
Buluşma; 15 Aralık - Karlar Kraliçesi (Yayın Kaydı: https://youtu.be/ZwpdEflBv-k)
Buluşma; 29 Aralık - Ayşegül'ün Sihirli Lambası (Yayın Kaydı: https://www.youtube.com/live/XxElzsKeqUY?feature=share)
Buluşma; 12 Ocak - Kırmızı Başlıklı Kız (Yayın Kaydı: https://www.youtube.com/live/iLb2eUZmjNM?feature=share)
Buluşma; 26 Ocak - Deniz Kızı Ariel (Yayın Kaydı: https://www.youtube.com/live/3iONCymM89o?feature=share)
Buluşma; 9 Şubat - Hansel ve Gratel
Buluşma; 23 Şubat - Kurbağa Prenses
Buluşma; 9 Mart - Çoban Kızı ve Baca Temizleyicisi
Buluşma; 23 Mart - Çirkin Ördek Yavrusu
Buluşma; 6 Nisan - Parmak Çocuk
Buluşma; 13 Nisan - Rapunzel
Buluşma; 27 Nisan - Bremen Mızıkacıları
Buluşma bilgileri:
https://us06web.zoom.us/j/85244975608?pwd=VWxFZzAwek9HekZsYXlvVWROOVVFZz09
Meeting ID: 852 4497 5608
Passcode: 987654
Proje Tanıtım Toplantıları
Proje İle İlgili Bilgiler
Çalışması Öncesi Yapılabilecekler
Twine programına bir göz gezdirebilirsiniz.
Nevzat öğretmenimizin masal konusundaki notlarına bir göz atılabilirsiniz.
Masallar hakkında öneri kitaplar:
Masallar ve Eğitimsel İşlevleri, Muhsine Helimoğlu Yavuz
Masal Terapi, Judith Malika Liberman
U-Story aplikasyonunda ergodik (interaktif) hikayeler okuyabilirsiniz. https://ustory.app/tr/interactive-stories
U-Story Jr. sitesine girip örnek masalı okumayı deneyimleyebilirsiniz. https://junior.ustory.app/
Ergodik yazım için Josheph Campbell'in yazdığı "Kahramanın Sonsuz Yolculuğu" yazısı incelenebilir. https://ustory.app/tr/ustorier/joseph-campbell-the-hero-s-journey-review
Ergodik hikaye yazma programını ister bilgisayara indirerek isterseniz sitesinden de kullanabilirsiniz. https://twinery.org/
Programı kullanmayı anlatan U-Story youtube videosu: https://www.youtube.com/watch?v=wITYovkHaQA
Sevgili Özlem Yılmaz tarafından yazılmış "Masalın İskeleti" yazısını okumak için tıklayabilirsiniz.
Masalın İskeleti
Bir masalın iskeletini okuduğumuzda masaldaki tüm olayları sırayla görürüz. Kısa ve özdür. Bu korunması gereken yapıdır. Hem masalda neyi bozmamamız gerektiğini gösterir hem de masalı unutmamamızı sağlar. Masalın iskeletini çıkarmak için farklı teknikler vardır. 2 tanesini paylaşıyorum:
7-3-1 Tekniği
Masalı 7 cümlede yazmak
Masalı 3 cümlede yazmak
Masalı 1 cümlede yazmak
(Bu teknik daha çok sol beyne hitap eder.)
Hikâye Tablosu Tekniği
A4 kağıdı 9 ya da 12 kareye bölünür (Masalınız uzunsa 12 kareyi tercih edebilirsiniz.)
Bu karelerin her birine masaldaki ana olayları sırayla çizeriz. Resimlerimiz asla ve asla profesyonel olmak zorunda değil. İçimizden geldiği gibi resim yapabiliriz. Hatta her ne kadar içimizdeki çocukla temas edebilirsek süreçten o kadar çok zevk alırız. Resimleme bitip kağıda baktığımızda masalımızın tamamı gözlerimizin önünde canlanıyor olacak.
(Bu teknik daha çok sağ beyne hitap eder.)
NOT: Aynı masal için her iki tekniği de kullanabilirsiniz. Resimleme tekniğine öncelik verip çocuk yanınızı harekete geçirmek yaratıcılığınızın tetiklenmesi açısından daha iyi bir seçim olabilir. Çünkü bir sonraki aşama: ETLENDİRME.
Etlendirme / Süsleme
Masalınızın iskeleti artık elinizde. Artık sıra sözcükler, duyular ve duygularla iskelete ruh üflemeye geldi. Bu kısım tamamen yaratıcılığınıza kalmış. Masal mekanınızı, kahramanlarınızı özgürce işleyebilirsiniz.
Bu aşamada masal sizin kalbinizden yeniden ve yeniden doğuyor. Bu noktada eylem ve betimleme arasında denge kurmaya dikkat edilmeli ki çocuk masalın içinde merakla kalmaya devam etsin. Yazarken cümlelerin kısa olmasına da özen gösterilebilir. Çünkü masallar online bir platformda yayımlanacak ve çocuğun dikkatinin dağılmaması açısından önemli bir nokta olabilir.
Ergodik Masal, Film Örnekleri
Netflix Çizmeli Kedi maceraları
Black Mirror Bandersnatch
Paskalya Adasının Esrarı: https://mega.nz/file/QSpC2YzD#eyvDhw3iMa-dldkhONp_CEV6RBd40QYAiNdRKhBjS04
Şahane Hatalar: https://disk.yandex.ru/i/BeZdASc7uMNe2Q
Hikaye Anlatma Sanatı Kitabı, Ashley Ramsden & Sue Hollingsworth
Masalın Genel Özellikleri
Olağanüstü kahramanların başlarından geçen olağanüstü olayların yer ve zaman belirtilmeden anlatıldığı edebiyat türüne "masal" denir. Halk dilinde anlatılarak oluşan sözlü edebiyat ürünüdür. Masallar bir yazar tarafından sonradan yazıya geçirilir. Masallar nesir, nazım karışık olabilir. Her ulusun kendine özgü masalları vardır. Toplumlar birbirlerinden ne kadar ayrıksı olursa olsun, masallarındaki benzerlikler hemen göze çarpar. Masalın dokusundaki olayların gidişi aynı olmakla birlikte, bazen nesnelerdeki değişim doğaldır. Masallar genellikle bir tekerleme ile başlar ve tekerleme ile biter. Masallar, çoğu zaman erkek egemen düşünceyi yansıtmıştır. Kadın, kazanılması gereken bir ödül olarak sunulmuştur. Masallar, merak duygusunu en fazla uyaran yazı türlerinden biridir.
Konu: Masallarda her insanı ilgilendiren evrensel değerler ve konular anlatılır. Özellikle çocuklara doğruluk, dürüstlük, iyilik, güzellik, ahlaklı olmak, erdemli olmak, yardımseverlik gibi duygular verilmek istenir. Ayrıca çevredeki kişilerin, olayların ve yöneticilerin eleştirileri de yapılır. Haksızlıklara karşı halkın ve halk içinde bir önderin direnmesi ve sonuçta mutlaka üstün gelmesi işlenir.
Olay: Masallar olay eksenli bir edebiyat türüdür. Tamamen hayal ürünü olan bu olaylar, olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda “olamaz” diye bir şey yoktur. Her şey olabilir ve bunlar konu olarak işlenir.
Yer: Masalda belirli bir yer, çevre yoktur. Hayalî bir yer, çevre söz konusudur. Bunlar da genellikle "Kafdağının arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi" gibi hayalî yerlerdir.
Zaman: Masalda zaman da belirsizdir. Geçmişte bir zamandan söz edilir; ama aslında bu hayalî bir zamandır. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır. Bu yönüyle de hikâyeden ayrılır. "Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellal iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken…" gibi tekerlemeler aslında zamanın belirsizliğini ve olayın hayalî olduğunu da açıklar.
Kişi: Masal kahramanları olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda "peri, dev, cüce, cadı, gulyabani, şahmeran, Zümrüdüanka" gibi hayalî kahramanlar karşımıza çıkabilir. Masalda, gerçek hayatta rastlanamayacak kişiler de bulunabilir. Kişiler ya iyidir ya da kötüdür. İyiler hep iyilik yapar, kötüler de hep kötülük yapar. İyiler masalın sonunda mutlaka kazanır, kötüler de her zaman kaybeder.
Amaç: Masalda eğiticilik esastır. Aslında yerin, kişilerin ve zamanın hayalî olması da bundandır. Kimse rencide edilmeden insanlara ders verilir. Herkes masalın sonunda verilen dersten kendisine düşen payı alır. Masallarda kötülükler eleştirilerek okurun ve dinleyenin bu kötüler gibi olmaması istenir. İyiler ve iyilikler de yüceltilir ki okur veya dinleyici iyi olsun ve iyilik yapsın.
Masalların günümüzde yalnız edebiyatçıların ilgi odağı olmadığı; sosyoloji, psikoloji, antropoloji, çocuk gelişimi, eğitimbilim gibi bilimsel disiplinlerin de ilgi odağında yer aldığı bilinmektedir.
Masallarda her insanı ilgilendiren evrensel değerler ve konular anlatılır. Ayrıca çevredeki kişilerin, olayların ve yöneticilerin eleştirileri de yapılır. Haksızlıklara karşı halkın ve halk içinde bir önderin direnmesi ve sonuçta mutlaka üstün gelmesi işlenir.
Olağanüstü konular vardır.
Kahramanlar gerçeküstü özelliklere sahip olabilir.
Yer ve zaman belirsizdir. “Kafdağı’nın arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi” gibi hayalî yerlerdir.
Geçmişte bir zamandan söz edilir; ama aslında bu hayalî bir zamandır. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır. Bu yönüyle de hikâyeden ayrılır. “Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellâl iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken gibi tekerlemeler aslında zamanın belirsizliğini ve olayın hayalî olduğunu da açıklar.
Her masaldan bir öğüt, bir ders çıkarılabilir. Masalda eğiticilik esastır. Aslında yerin, kişilerin ve zamanın hayalî olması da bundandır. Kimse rencide edilmeden insanlara ders verilir. Herkes masalın sonunda verilen dersten kendisine düşen payı alır. Masallarda kötülükler eleştirilerek okurun ve dinleyenin bu kötüler gibi olmaması istenir. İyiler ve iyilikler de yüceltilir ki okur veya dinleyici iyi olsun ve iyilik yapsın. Bu yüzden özellikle eğitimde masallardan yararlanılır.
Masallar kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar.
Masallarda olağanüstü varlıklar (cin, peri, melek) bulunabilir.
Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle biter.
Masallar genellikle mutlu sonla biter.
Niteliği ne olursa olsun her şeyiyle hayal ürünüdürler. Masallar olay eksenli bir edebiyat türüdür. Tamamen hayal ürünü olan bu olaylar, olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda “olamaz” diye bir şey yoktur. Her şey olabilir ve bunlar konu olarak işlenir.
Olaya dayalı sanatsal kurmaca metinlerdir.
Yazılı ve sözlü edebiyat ürünüdür.
Masalın finalinde her zaman iyiler kazanır.
Masallar iyiyi ve kötüyü anlatarak, çocukların olaylardan ders çıkarmalarını amaçlar. Çocuklara doğruluk, dürüstlük, iyilik, güzellik, ahlâklı olmak, erdemli olmak, yardımseverlik gibi duygular verilmek istenir.
Masal Listesi
Charles Ludwidge Dodgson (Lewis Caroll)
Alice Harikalar Diyarında
Aynanın İçinden
Hans Christian Andersen Masalları
Kurşun Asker
Kibritçi Kız
İmparatorun Yeni Giysileri
Uçan Sandık
Kardan Adam
Domuz Çobanı
Cennet Bahçesi
İki Sevgili
Karlar Kraliçesi
Denizkızı
Prenses ile Bezelye
Gül Perisi
Su Damlası
Bülbül
Kesinlikle Doğru
Tılsım
Çakmak
Çirkin Ördek Yavrusu
Kelebek
Fabl Senden Bahsediyor
Kötü Prens
Takma Yaka
Demlik
Çoban Kızla Baca Temizleyicisi
Yama İğnesi
Üç Zıpzıpın Öyküsü
Budala Hans
Salyangoz ile Gül Ağacı
Kocam Hep En Doğrusunu Yapar
Ekmek Somunu Üstünde Yürüyen Kız
Tüy Kalem ve Mürekkep Hokkası
Mumlar
Lord ve Leydinin Bahçıvanları
Gerçek Horoz ile Rüzgârgülü Horozu
Kapı Anahtarı
Parmak kız
Grimm Masalları
Keloğlan Masalları
Keloğlan ile Köse
Keloğlan ile Kardeşi
Açıl Sofram Açıl
Keloğlan Hiç Alıyor
Kedi, Köpek ve Yılanın Mükafatı
Alicengiz Oyunu
Keloğlan Ölüyü Diriltiyor
Hamamcı ile Keloğlan
Köse Değirmenci ile Keloğlan
Bacadan Atılan Ölü
Dev ile Keloğlan
Keloğlan’ın Kargası
Dev Anası ile Keloğlan
Keloğlan ile Devler
Keloğlan Sarimsaki Beyoğlu
Topal Dev
Binbir Gece Masalları
Alaaddin’in Sihirli Lambası
Ali Baba ve Kırk Haramiler
Denizci Simbat
Proje Hakkında
Proje yürütücüleri
Burçak Temel, Uğraş Demir
Projenizin adı
Ergodik Masallar
Projenizin iş birlikçileri
U-Story (Ekrem Başarır & Kenan Kurt)
Projenizin destekçileri
Eksi 18 Edebiyat Topluluğu : Nevzat Süer Sezgin & Yusuf Çağlayan
U-Story : Uğur Atmaca & Deniz Derman Erdem
Projenizin gerekçesi
Eski anonim masalların toplumsal cinsiyet eşitliği, barış, ayrımcılık konularına daha hassas bakışla güncel dünyaya uyarlanması
Ergodik Edebiyat türünde eserlerin çoğaltılması
Okuyucunun ve dinleyicinin bu eylemi yaparken daha aktif olmasını sağlamak
Eserlerin U-Story aplikasyonunda yayınlanmasını sağlamak
Dijital çağa ayak uydurarak çağın gereksinimlerini Eksi 18 Edebiyat topluluğu olarak karşılamak
Dijital altyapısı olan bu proje ile Eksi 18 Edebiyat Topluluğunun dijital okuryazarlık alanında da eserlerinin olmasını sağlamak
İleride yapılacak ergodik kurgu eserler için deneyim olmasını sağlamak
Eksi 18 Edebiyat Topluluğu ve U-Story ekibinin bu proje sayesinde iş birliği ile organik bağlarının kurulması
Projenizin amaçları
Ergodik masallarla çocukları bir araya getirmek
Geçmişten gelen masalların toplumsal cinsiyet eşitliğine uygun ayrımcılığın ve ötekileştirmenin olmadığı masallar haline getirmek
Çocukların okuyucu olarak aktif olmasını sağlayarak okuma alışkanlığını arttırmak
Okuma sırasında oyunlaştırmayı devreye sokarak bu deneyimin eğlenceli ve akılda kalıcı olmasını sağlamak
Projenizin hedef kitlesi
4 - 7 yaş arası çocuklar
Projenizin aşamaları
Tanıtım toplantısı: 5 Temmuz 2022, 21:00
Proje katılanlarla ergodik edebiyat çalışması: 19 Temmuz 2022, 21:00
Masal çalışmaları ara toplantısı: 2 Ağustos 2022, 21:00
Masalların son teslim tarihi: 9 Ağustos 2022
Masalların değerlendirilmesi ve düzenlenme son tarih: 16 Ağustos 2022